درنگی در خودارزیابی‌های درس هفتم علوم و فنون ادبی پایه ی دهم
1- شعر رودکی( مرا بسود و فرو ریخت...):
الف: ویژگی‌های ادبیبیت دوم:
- تکرار واج «ن» (واج آرایی)،
- اشاره به باور قُدَما (تلمیح در بیت دوم و سوم)؛
دیگر ویژگی های ادبی شعر:
- قافیه و ردیف ساده دارد.
- تکرار کلمه( واژه آرایی): زمانه، نحس، بود؛
- تضاد میان غم با شادی و نشاط؛
- مراعات نظیر( شاد، نشاط و طرب)؛
- تشبیه (دندان به چراغ تابان، رودکی به هزار دستان).
ب: ویژگی‌های زبانی:
- فارسی بودن بیشتر کلمات(کمی لغات عربی)؛
- بیشتر واژگان، ساختمان ساده دارند: دندان، چراغ، نحس، کیوان، قضا، یزدان، شاد، غم، دل، نشاط، طرب، فراخ، میدان، شعر، شاعر، خراسان، عصا و انبان.
- سادگی زبان شعر، ( سادگی کلمات و کوتاهی جمله ها) ؛
- کاربرد« بنوشت» در معنای پیمود و طی کرد؛
- افزودن «ب» بر سر فعل ماضی(بسود، بریخت)؛
- افزودن «ی» استمرار در پایان فعل؛ ندانستمی، رفتی؛
- جمع بستن « چنین»، این چنینان.
2- نثر سفرنامه:
- کوتاهی جمله‌ها .
- بیان جزئیات و تفصیل سخن؛
- افزودن «ب» بر سر افعال (برفتم، بخواند، بیاورد، بپرسید و بنوشت)
- به کاربردن «را» در معنی «هنگام» در جمله ی «چهاردهم صفر را به شهر سراب رسیدم».
- به کاربردن «را» به معنی « برای و به»: مرا حکایت کردند؛ هر معنی که او را مشکل بود( برای)، بعضی دیگر را آسیبی نرسیده بود( به ).
3- نثر قابوس نامه:
- کوتاه بودن جمله ها؛
- کمی واژگان عربی؛
- کاربرد «اندر» به جای «در»؛
- جا به جایی اجزای جمله: رسولی آمد از روم؛
- به کاربردن کلماتی که امروزه رواج کمتری دارند: طیره، بارداد، خدایگان؛
- کاربرد «ب» اول فعل ماضی ساده(بنشست).
