لایه های متن ( بحثی در جهان متن)
زبان آموزی، علمی است که دو پهنه دارد:
- پهنای مهارت های شفاهی، گفتاری یا خوانداری زبان.
- پهنای مهارت های کتبی یا نوشتاری زبان.
در پهنای مهارت های خوانداری، به دو موضوع، بسیار باید توجّه و بر آن تاکید شود:
الف: لحن متن
ب: درک متن
خواست ما از لحن، ایجاد فضا در بافت آوایی سخن به هنگام خوانش است. خوانش، رفتار خواننده، در همراهی و همخوانی با پست و بلند متن نوشتاری است. نخستین گام خواننده در رویارویی با متن، گرفتن نبض آن است. نبض گرفتن به قصد کشف لحن و ورود به جهان متن انجام می شود. اگر لحن به درستی کشف و در خوانش به کار گرفته شود؛ متن، حس و حال و جان می گیرد. کلبد بی روح متن با خوانش رهوار اگر همراه شود؛ زنده و زیبا خواهد شد.
درک، دریافت و فهم درونه ی اثر، از دید مراحل و مراتب در سواد زبانی، پس از خوانش قرار دارد. نتیجه و محصول خوانش به هنجار، ادراک است. اگر رعایت لحن، چاشنی دادن به خواندن باشد؛ درک آن، چشیدن آن چاشنی است.
سواد ادراکی، لایه ها و سطوحی دارد. این که از متن، چه دریافت کرده ایم به سازه های متنی یا برون متنی و ورزش های ذهنی ما بستگی دارد. پس نگرش چند پهلو و منشوری به متن را بیاموزیم و بورزیم تا خویش را به گم گوشه های جهان متن در اندازیم و فریبایی رخساره ی متن را در هر بار خوانش، تماشا کنیم.
