تازه ترین اثر در قلمرو نقش شعر در پرورش توانایی های زبانی فراگیران و تقویت مهارت های زبانی با عنوان « زبان آموزی و شعر» از سوی نشر تیرگان در تهران منتشر شد . برای آشنایی بیش تر ،پیش گفتار این اثر را فرا پیش می نهیم:
زبانِ هر سرزمین و آیین و فرهنگی، رنگی از تبار فکری و باورشناختی همان بوم و بر دارد و نمایانگر چهره‌ی فرهنگی و هویت ملی یک سرزمین است.
زبان فارسی یکی از بنیادی‌ترین بنایی است که رخسار پرفروغ و تبارنامه‌ی رخشان ایرانیان را بر پیشانی خود دارد. کشور بزرگ ایران اگرچه گستره‌ی فرهنگی بسیار فراخ‌دامنی دارد و در این جغرافیای فرهنگی، گویش‌ها و لهجه‌ها و گونه‌های زبانی فراوانی را در خود پرورانده است اما فارسی را به‌عنوان زبان معیار و ملی خویش به‌کارگرفته است و ازآن آبشخورها و گنجینه‌های زبانی و واژگانی گویش‌های وطنی، پیوسته، مایه ور شده است. به همین‌روی، زبان ملی ما، فارسی، بنیان اصلی همبستگی و همنوایی مردمِ این کشور است.
تکیه‌گاه آموزش رسمی و مَدرسی ما از آغاز تا فرجام دوره‌های یاددهی- یادگیری نظام عمومی و دانشگاهی، زبان فارسی است. به دیگر سخن، زبان فارسی درگاه آموزش و یادگیری ماست. بزرگ راهی است که ما را به سمت دنیای معارف بشری و سرزمین روشنان، فرامی‌برد.
آموزش اگرچه، بنیانی چندسویه است و گم‌گوشه‌هایی دارد اما کاراترین سوی آن زبان است. البته زبان خود در آموزش، جایگاهی چندپهلو دارد، زمانی هدف آموزش است، گاهی موضوع آموزش است و هنگامی دیگر ابزار و گذرگاه آموزش و یادگیری ماست. بنابراین، بسته به این‌که از کدام دیدگاه بنگریم، سازوکار و آهنگ رفتار ما از گونه‌ای دیگر خواهد بود.
نوع نگاه ما در این اثر به زبان، از گونه‌ی نخست است یعنی از دید ما زبان در آموزش، هدف است. پس زبان‌آموزی با رویکرد پرورش، تقویت و فراگیری مهارت‌های زبانی، فرودگاه و نقطه‌ی هدف ماست.
زبان‌آموزی برپایه‌ی مهارت‌ها، بسیار فراخ‌دامن است. در یک بخش‌بندی فراگیر، زبان را به دو پهنه‌ی مهارت‌های دریافتی و مهارت‌های برون‌دادی تقسیم می‌کنیم.
این دو پهنه را به نام‌های دیگر هم خوانده‌اند، همچون:
1) مهارت‌های ادراکی، شفاهی، خوانداری و واردات زبانی (= دریافتی)
2) مهارت‌های تولیدی، کتبی، نوشتاری و صادرات زبانی (= برون‌دادی)
هریک از این دو قلمرو از مهارت‌ها نیز به اجزا و عناصر سازه‌ای دیگری بخش می‌شوند که از آن ها به پاره مهارت‌ها، خُرده مهارت هاو یا ریزمهارت‌ها نام برده شده است. مثلاً پاره‌مهارت‌های خوانداری زبان که در«سوادخواندن»و رسیدن به توانایی درک و دریافت بسیار نقشمند و اثرگذارهستند،خود به دو دسته، بخش شده‌اند: آوایی، حسی ـ عاطفی. پاره‌مهارت‌های آوایی مانندتکیه، مکث و درنگ، لحن، آهنگ، کشش و گسست آوایی.پاره‌مهارت‌های حسی ـ عاطفی که خواست ما، بهره‌گیری از پنج حس برونی، به هنگام آموزش و کاربست مهارت‌های زبانی است.
در این کتاب، درحقیقت ما دریچه‌ای به سمت دنیای زیبا و فریبای زبان‌آموزی گشوده‌ایم چون مخاطبان آموزش و یادگیری زبان در آموزش مدرسی ما، کودکان هستند. پل بسته‌ایم میان جهان کودکان و دنیای زبان. به همین‌سبب به ناز و نیازهای کودکان و فرایند رشد ذهنی، زبانی، جسمانی و توانایی ادراکی آنان نیز پرداخته‌ایم.
این کتاب با موضوع«زبان‌آموزی و شعر»،دردوپاره،سامان یافته است.
پاره‌ی نخست به مسأله‌ی زبان و جهان خیال‌خیز کودکان و اصول و مبانی رشد و مراحل آموزش و یادگیری اختصاص یافته است. در این قسمت، با بهره‌گیری از منابع گوناگون از منظر روان‌شناسی و شناخت فرایندهای ذهنی به شرح یادگیری کودک و زبان‌آموزی پرداخته ایم و درپی تبیین مهارت‌های زبانی، موضوع خوانش و سواد خوانداری و نقش شعر در آموزش و یادگیری و پیوند آن با پهنه‌ی زبان‌آموزی را بررسی کرده‌ایم.
پاره‌ی دوم کتاب، کالبدشکافی و بازشناسی ساختار و محتوای نمونه‌های خوب شعر کودک است. در این بخش، کار بر هنجاری استوار است و همه‌ی نمونه‌های شعری برپایه‌ی همان هنجار و ساختار تحلیل شده اند. پیشی و پسی و چینش شعرهای این بخش برپایه‌ی نظم و سازمان‌دهی کتاب درسی استوار است.
به‌سبب این‌که، شعر یکی از ناب‌ترین ساخت‌های زبانی است و از چند عنصر احساس، عاطفه، آهنگ و خیال، بهره می‌گیرد؛ با دنیای روحی و روانی وجهان نرم و پرّان زبان کودک، پیوستگی کاملی دارد. از این‌رو، ما بر این باوریم که شعر در زبان‌آموزی و زبان‌گشایی کودکان، بسیار تأثیرگذار است.
این اثر، چون نگاهی تازه به شعر دارد و شعر را از دید زبان‌آموزی، سنجیده است هم برای شاعران و نویسندگان کودک‌نویس و هم برای پژوهندگان پهنه‌ی زبان‌آموزی و نیز استادان ودانشجویان قلمرو آموزش زبان، سخنی دارد و آنان را به خویش فرامی‌خواند.
منبع :
- زبان آموزی وشعر، اکبری شلدره، فریدون و منوچهر علیپور، انتشارات تیرگان ، تهران ، چاپ اول ، 1392
***
و این هم پاسخ به پرسش برخی از دوستان :
فرهنگستان زبان و ادب فارسی، پیوسته نوشتن واژه ی « فناوری » را درست می داند تا با واژه ی «فن آوری » به معنای« انتقال تکنولوژی »اشتباه نشود.
واژه فناوری برآمده از چهار پاره است:فن + میاوند الف + پسوند - ور + ی مصدری
این واژه بر بنیاد کلمات دیگر زبان فارسی مانند دلاوری، تناوری و جنگاوری ساخته شده است و معنی آ ن «فَنوَری» است. آوردن تشدید بر روی کلمه ی فن از دید فرهنگستان ،درست است، هر چند در زبان فارسی نوشتاری امروز کمتر به کار می رود.فرهنگستان زبان و ادب فارسی واژه ی فناوری را برابر واژه ی« تکنولوژی »قرار داده و به معنای داشتن و به کار گرفتن فن و روش های علمی و ورزیدگی در آن دانش ، دانسته است و این معانی را با استفاده از پسوند (ور) که معانی دارندگی و ورزندگی را بیان می کند به واژه ی فناوری منتقل ساخته است.
