سفارش تبلیغ
صبا ویژن
زبان آموزی

طمعکار در بند خوارى گرفتار است . [نهج البلاغه]

نوشته شده توسط:   ف - اکبری شلدره  

نمونه ای از کالبد شکافی متن فارسی دهم
شنبه 95 آذر 6  1:5 عصر

کالبد شکافی و گزارش متن ستایش فارسی دهم

برای آشنایی با چند و چون آموزش در فارسی پایه ی دهم، یک نمونه از متن این کتاب را بررسیده ایم و فراپیش نهاده ایم؛ امیدواریم در هماهنگی، کارگر افتد.

به نام کردگار هفت افلاک                     که پیدا کرد آدم از کفی خاک...

محتوای این درس(ستایش « به نام کردگار» الهی نامه، عطّار نیشابوری )، حمد و ستایش خدا را به جا آوردن یا نوعی تحمیدیه است. در سنّت دینی، حمد و ستایش الهی در آغاز هر کار، ضروری است؛ چنان که پیامبر اکرم (ص) فرموده است: «کُلُّ أمرٍ ذی بالٍ لَم یُبدءِ ببِسم اللهِ فَهُوَ اَبتَر» هر کاری که با نام خداوند شروع نشود، ناتمام است از این رو، آغاز این کتاب نیز با ذکر نام و یاد خداوند آراسته شده است. در سنّت ادبی و فرهنگی ما، معمولاً هر کتابی و نوشته‌ای با ستایش پروردگار آغاز می شود و با نیایش به فرجام می رسد. خوش آغازی و خوش فرجامی، هنجاری پذیرفته در خلق آثار است.

عطّار در این سروده با نگاه عمیق و مبتنی بر آموزه های قرآنی و دینی، به توصیف پدیده‌های گوناگون آفرینش (انسان و طبیعت)، پرداخته؛ سرانجام به عجز و ناتوانی خویش از توصیف حقیقت، اعتراف کرده است. این چند بیت که از صفحات مختلف الهی نامه، گزینش شده است؛ جهان نگری توحیدی عطار را نشان می دهد.

    متن را در گستره ی سه قلمرو( زبانی، ادبی و فکری)، کالبد شکافی خواهیم کرد و بدان سان که در پیش‌گفتار کتاب درسی فارسی، یادآور شده ایم، چهارچوب کالبد شناسی و نقد و تحلیل متن، همین سه قلمرو است. ما در اینجا نمونه وار، متن ستایش را بدین گونه بررسیده ایم و انتظار داریم همکاران گرامی نیز، به این ساختار پای بند باشند:

   قلمرو زبانی:

  • معنای واژگان:

افلاک: جمع فَلَک، آسمان . فضل: کَرَم، نیکویی، بخشش. نظر: عنایت، توجّه، مدد. رزّاق : روزی دهنده .  خلّاق: آفریننده، آفریدگار. زهی: آفرین. کام: سقف دهان، مجازاً دهان، زبان. حقیقت : به راستی، به درستی، حقیقتاً. عجایب: شگفت انگیز و عجیب. یقین: یقیناً، بی گمان. جانِ جان: جوهره و اصل هر چیز.

  • ساخت واژگان

ساده

غیرساده

نام

صرفی

غیرصرفی

نقش ها

مشتق

مرکب

مشتق-مرکّب= م- م

کردگار=کرد+گار

--

--

هفت

رنگ ها

دانا=دان+ ا

--

--

آدم

و...

و...

نادان= نا+ دان

 

--

--

 البته، پیداست که اگر واژه ای مانند« دانشجویان» داشته باشیم که هم « وند » صرفی دارد و هم وند اشتقاقی، در رده ی غیر ساده غیر صرفی جای می دهیم؛

  • روابط نحوی

  • بیت نخست دو جمله است، فعل جمله ی پایه( سخنم را آغاز می کنم)، حذف شده است.

  • «ی» در «کفی» به معنای وحدت و شمار است.

  • « آدم» نقش مفعولی دارد.

  • الهی در بیت دوم، منادا است.

  • پدیدارآیی: فعل مضارع اخباری از مصدر «آمدن»، در معنای «پدیدارشدن» است؛ پدیدار آیی= آشکار بشوی، نمایان شوی.

  • عجایب نقش ها:ترکیب وصفی وارونه است که به پیروی از زبان عربی، صفت برای کلمه ی جمع(نقش ها)، به صورت جمع مکسّر آمده است. این کاربرد ( جمع آوردن صفت برای موصوف جمع) به پیروی از ادبیات عرب، در زبان فارسی قدما، روایی داشته است. امروزه این شیوه، رایج نیست. به جای آن می گوییم: نقش های عجیب.

  • در کلمه« آنش» مرجع ضمیر « ش»، گل است و نقش دستوری مضاف الیهی ( رنگ هایش )دارد.

  • زهی( در بیت چهارم): شبه جمله از نوع صوت، به معنای تحسین، آفرین، خوشا و خرّما.

 

 



نظرات شما ()


لیست کل یادداشت های این وبلاگ
کودک و زبان مادری - 5
کودک و زبان مادری - 4
کودک و زبان مادری-3
کودک و زبان مادری-2
کودک و زبان مادری -1
زبان، شاهراه رسیدن به جهان نور و روشنایی و علم
کالبد شکافی رمان «ملت عشق»
نمایی از درون
کارافزارهای خواندن
واگرایی و جمهوری خوانش
خواندن، رویاروشدن با جهان متن
جغرافیای متن
خواندن، شناخت و ادراک
تصویرسازی شگردی کارا در آموزش
گم گوشه های عاطفی در کنش خواندن
[همه عناوین(245)][عناوین آرشیوشده]

پنج شنبه 103 فروردین 9

کل:   565928   بازدید

امروز:   17   بازدید

دیروز:   36   بازدید

فهرست

[خـانه]

[ RSS ]

[ Atom ]

[شناسنامه]

[پست الکترونیــک]

[ورود به بخش مدیریت]

پیوندهای روزانه

وبلاگ ادبی [263]
سایت های ادبی [271]
گروه ادبیات فارسی [688]
[آرشیو(3)]

آشنایی با من

زبان آموزی

لوگوی خودم

زبان آموزی

دسته بندی یادداشتها

مقتل[2] . مقتل ، فدایی مازندرانی ، ادب عاشورایی . مقتل فدایی مازندرانی . مقتل فدایی مازندرانی ، نوحه ها . نشان اضافه، همزه، خط فارسی . نگرش شبکه ای ، فارسی ششم، رویکردخاص،رویکردعام، برنامه ی درسی ملی . نوروز . واژه های مصوّب . واژه، گزینش، بافت سخن، کاربست . کُنش خواندن، دریافت، فرایندهای مغزی . کودک، زبان، حس ها، واژه ها . کودکف زبان آموزی، حافظه ی شنیداری، ایرج میرزا . آبشخور . آداب نوشتن ، هنجارهای درست نویسی . آموزش ، فراشناخت ، هداف ، مراحل . آهنگ، لحن، عاطفه و فضای حسّی متن، ادبیات، علوم و فنون . آوردگاه، علوم، فنون، ادبیات، فارسی، دهم . انشا ،توسعه ی تفکر و پرورش توانایی . ایران . ایستگاه سوم - علوم - فنون . تربیت . تصویرگری، صندوقی، کتاب درسی . جشن . جنیدی . حافظ . خودارزیابی، پاسخ، علوم و فنون، ادبی، پایه ی دهم، کتاب درسی. . دگردیسی،فرارفتن،خاک شدن ،شکفتن،تیمار نفس سرگش . زبان . زبان آموزی،درهای علوم،حواس برونی . زبان فارسی، نشانه ها، نام گذاری و... . زبان، بافت ها و باروها، زمان.دگردیسی. . زبان، تلفّظ، کودکان، . زبان، زایش و فرسایش . زبان، گفتار، نوشتار، واژ، هم آیند و پس آیند. . زبان، کودک، مادرآوَرد بودن. . شعر فاطمی . صلاحی . صور خیال . طنز . علوم ، فنون، ادبیات، کارگاه، کالبدشکافی، فصل، پایه ی دهم . علوم و فنون، ادبی، خودارزیابی، تاریخ ادبیات . علوم، فنون، ادبی، خودارزیابی، دهم، قلمرو ها . علوم، فنون، ادبیات، کالبدشکافی، قلمرو ها، کتاب درسی . علوم، فنون، دهم، خوانش و نگارش . غزلیات شمس ، مولانا جلال الدین . فارس، آباده، سفرنگاشت . فارسی دهم، کالبد شکافی، قلمرو ها . فدایی ، اربعین . فدایی مازندرانی . فدایی مازندرانی ، صور خیال ، شعر عاشورایی . فدایی مازندرانی، مرثیه، هلال غم، محرم . فرهنگ، معلم، گوهر، هنر، پیکره و قلب . فرهنگستان . قرآن . کارگاه، تحلیل، علوم ،فنون، ادبیات، بازآموزی، یادیاری . کلیات، سوگ نامه، عاشورایی ، فدایی، مقتل منظوم . کودک . متن، جهان متن، رابطه، خوانش، چندآوایی . متن، خواننده، معنا . متن، ساختار و پیکره، جغرافیا . متن، گونه های متن، متن شنیداری . متن، مقام، حال و لحن . متن-خوانش پذیری- چندصدایی .

آرشیو

زبان آموری
عاشورایی
روش های یاد دهی - یادگیری
بهاریه
خواندن
مولوی جلال فرهنگ
فرهنگستان
نام ها و یاد ها
سپاس نامه
درودی چو نور دل
مهارت های نوشتاری

اشتراک

 

طراح قالب

www.parsiblog.com